Giftige vijverplanten
In de tuin staan er veel giftige planten. Zijn er ook giftige planten in de vijver?
Er groeien in tuinvijvers en in het moeras inderdaad enkele planten die behoorlijk giftig zijn. Op het lijstje giftige vijver- en moerasplanten staan onder andere lidrus, gele lis, watertorkruid, grote watereppe, liesgras, slangewortel, waterpeper en, verwilderd langs grote vijvers en in het moeras, waterscheerling. Verdacht zijn ook gagel en waterlelie. De graad van giftigheid verschilt behoorlijk.
Waterlelieknollen werden zelfs gegeten. Toch bevatten alle delen van de waterlelie, Nymphaea alba, het giftige alkaloïde nupharine. Gele lis, Iris pseudacorus, en het stro ervan brengt maagontstekingen bij vee teweeg. Waterpeper, Persicaria hydropiper, veroorzaakt vooral overgevoeligheid voor licht. Lidrus of moeraspaardenstaart zou, net als de in de tuin veel voorkomende heermoes of akkerpaardenstaart, vooral runderen en paarden vergiftigen. Bij mensen zijn geen vergiftigingen door lidrus bekend. Liesgras, Glyceria maxima, waarvan de wit- en geelgroen gestreepte cultivars als Glyceria m. `Argenteovariegata' en Glyceria
`Aureovariegara' vaak langs vijvers worden aangeplant, bevat een blauwzuurglycoside. Runderen kunnen er ziek van worden en dood aan gaan. De slangewortel, Calla palustris, is eveneens in alle plantendelen giftig. De symptomen zijn irritaties van de slijmvliezen, roodheid en bij grotere dosissen stoornissen van het maagdarmkanaal en verlammingen van het centrale zenuwstelsel met ademhalingsmoeilijkheden, pupilverwijding en bewustzijnsverlies. Ook de rode, erwtgrote, meestal enigszins hoekige en wat slijmerige bessen van de slangewortel zijn erg giftig. Er zijn, in landen waar de plant veelvuldig voorkomt, een aantal dodelijke vergiftigingsgevallen bekend van kinderen die de bessen gegeten hadden. Watertorkruid, Oenanthe aquatica, is een erg giftige schermbloemige met zigzaggende stengels en witte schermpjes. Alle delen, maar vooral de wortels, zijn giftig en veroorzaken stuipen en spierkrampen want de plant bevat sterke zenuwgiften. De grote watereppe, Sium latifolium, is verantwoordelijk geweest voor maagdarmontstekingen en heeft een narcotisch effect. Misschien is de waterscheerling wel de meest giftige plant uit onze flora, ongetwijfeld behoort hij samen met de monnikskap en de aan de waterscheerling verwante gevlekte scheerling tot de top vijf van lievelingsplanten voor gifmengers. Vermoedelijk werd de Griekse wijsgeer Socrates omstreeks 40o v.Chr. met het gif van gevlekte scheerling terechtgesteld. En hij was lang niet de enige. De waterscheerling is in alle delen giftig. De wortelstok bevat de hoogste concentratie aan sterke giften. De dodelijke dosis voor mens en dier wordt geschat op niet meer dan 50 tot 100 mg. Ik bespaar u het hele proces van ongemakken en gruwelen die bij de meeste vergiftigingen tot de dood leiden. Bij drogen gaat nauwelijks wat van het gif verloren. Kinderen snoepen soms van de naar selderij smakende vrij zoete wortelstokken en stengels. Zelfs bij snelle en bekwame medische begeleiding sterft ruim een kwart van de vergiftigden.
Giftigheid kent dus vele gradaties. In gewone tuinvijvers komt geen waterscheerling voor en de andere planten zijn of veel minder giftig of zijn wegens hun smaak minder aantrekkelijk. Een uitzondering wil ik maken voor de slangewortel, omdat kinderen misschien door de bessen verleid zouden kunnen worden. Pas er dus mee op. Maar ook in de tuin staan doorgaans veel giftige planten. Paniek hoeft dus echt niet. Wanneer zich vergiftigingen zouden voordoen, neem dan vlug contact met een arts en/of met het antigifcentrum in België, telefoon 070 245 245. In Nederland neemt u contact op met de huisarts. Deze kan, indien nodig, contact opnemen met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum. Particulieren kunnen bij de apotheek de zogenaamde `Gifwijzer' aanschaffen voor fl 8,95.