Bestrating in natuursteen, straatklinkers of betonklinkers
Natuursteen
Men onderscheidt twee hoofdgroepen natuursteen. Als eerste noemen we de zogenaamde harde gesteenten. Tot deze groep rekent men onder andere graniet, porfier (purpersteen), gneis, basalt en kwartsiet.
Deze soorten worden gewonnen in steengroeven en meestal ter plaatse tot diverse plaat- en steenformaten verwerkt. In de tweede groep vindt men de zachte gesteenten zoals kalksteen en zandsteen. Deze worden in de gewenste afmeting gezaagd.
Vanwege hun hogere belastbaarheid geeft men voor straatwerk de voorkeur aan de hardere steensoorten.
Straatklinkers van natuursteen vertonen altijd een zeker verschil in maat en zijn daarom moeilijker te verwerken dan baksteen en betonklinkers, die een genormeerde, vaste maat hebben. In de handel wordt onderscheid gemaakt tussen groot, klein en mozaïekplaveisel.
De bij groot plaveisel gebruikelijke formaten zijn 13/15, 15/17 en 17/19 cm. De vakman doelt hiermee op kubusvormige blokken natuursteen met een riblengte van respectievelijk ca. 14, 16 en 18 cm. De lengte mag een maatafwijking van maximaal 1 cm vertonen, naar onder of naar boven.
In klein plaveisel kennen we de formaten 9/11, 8/10, 8/11, 7/9 en 7/10.
Tenslotte zijn in mozaïekplaveisel 6/8, 5/7, 4/6 en 3/5 cm de gebruikelijke handelsmaten.
Straatklinkers
Naast de normale baksteen wordt bij straatwerk vooral gebruik gemaakt van klinkers. Net als baksteen worden deze uit klei gebakken. Klinkers worden daarentegen voor het bakproces verdicht en vervolgens bij een zeer hoge temperatuur van boven de 1100 graden Celsius gebakken. Bij deze temperatuur gaat de klei sinteren, net onder het smeltpunt en zo ontstaat een bijzonder harde, druk-vaste, vorst en zuurbestendige steen.
Straatklinkers zijn zeer maatvast. Ze worden in de meest uiteenlopende formaten in de handel aangeboden. Standaardformaten zijn bij
voorbeeld 10x20, 10x10, maar ook 24x11,8 of 11.8x11,8 cm. Hierbij zijn naar keuze diktes van 4,5, 5,2,
6,2 en 7,1 cm te verkrijgen.
Het meest gebruikelijke formaat van 10x20 cm is daarnaast noch verkrijgbaar in een dikte van 8cm, voor straatwerk dat een hoge belasting te verduren krijgt.
In andere formaten kent men stroken van 5 oftewel 5,7 cm, kleine mozaïekstenen van 5,2 cm lengte en tegels van 5,2 cm dikte in de maten 15x15 cm of 24x24 cm.
Voor straatwerk met een meer persoonlijke uitstraling bestaan er ook hoekstenen en kruisvormige stenen. Ook wat kleur betreft zijn er vele rood, geel en bruintinten verkrijgbaar. Al naar gelang de herkomst van de klei zijn zelfs blauwtinten mogelijk.
Straatklinkers harmoniëren uitstekend met natuursteen.
Betonklinkers
Betonklinkers worden in hun alledaagse, grijze verschijningsvorm vooral gebruikt voor het verharden van grote oppervlaktes in de openbare ruimte.
De particuliere ontwerper maakt daarentegen graag een keuze uit de grote variatie aan speciale producten die van beton gemaakt worden.
Voor de productie van deze bestratingmaterialen wordt zand in uiteenlopende kleurnuances en speciale cementmengsels gebruikt.
Bovendien kunnen ook nog UVbestendige en duurzame ijzeroxiden bijgemengd worden.
Een bijzonder hoogwaardig product bereikt men door toeslagstoffen van natuursteen toe te voegen, of wanneer het nog niet uitgeharde betonoppervlak wordt ingestrooid met fijne schilfers hardsteen. Wordt het oppervlak na uitharding dan gestraald, geslepen of van structuur voorzien, dan krijgt men een steen met een bijzonder voornaam uiterlijk.
Het grote voordeel van betonproducten is dat ze in vrijwel iedere gewenste vorm te produceren zijn. In de handel zijn complete assortimenten verkrijgbaar, waarbij vanaf de kleinste mozaïeksteen tot aan de grootste tegels dezelfde kleur en oppervlakteafwerking gehandhaafd blijven. Zo kan in de vormgeving van de buitenruimte een architectonische eenheid gecreëerd worden. Ook combinaties met natuursteen of bakstenen klinkers zijn zeer aantrekkelijk.
Materialen voor fundering en voegen
Men maakt onderscheid tussen gebroken materiaal (steengruis en steenslag) en ongebroken materiaal (grind en zand). Grind en steengruis worden gebruikt voor het funderen of verstevigen van de ondergrond, terwijl steenslag, of fijne split en zand gebruikt worden voor het vullen van de voegen tussen het plaveisel. Om natuurlijke hulpbronnen te ontlasten wordt voor de fundering steeds vaker gerecycled materiaal gebruikt. In zogenaamde shredder-installaties wordt geschikt, oud bouwmateriaal vermalen tot de gewenste grootte.