Bij nieuwbouwwoningen wordt dit vaak weggelaten, omdat er geen nood is aan een schoorsteen in huis. Vaak wordt dit gezien als een plaatsverspilling, en moet er toch een afvoer zijn voor verbrandingsgassen, dan volstaan kleinere buizen van inox om de afvalgassen naar buiten te voeren.
Heeft uw woning toch een schoorsteen, dan is het belangrijk om de schoorsteen vrij te houden van de natuurelementen zoals regen en sneeuw en andere vuiligheid. De vochtigheid is vaak de oorzaak van een grotere roetafzetting en mosontwikkeling. Roetafzetting in de schoorsteen willen we uiteraard ten allen tijde vermijden, aangezien het gevaar op schouwbrand hiermee toeneemt. Natuurlijk is het niet zo dat je door de plaatsing van de schoorsteenkap de schoorsteen niet meer hoeft te laten reinigen. Dit is een veel voorkomende fout die gemaakt wordt. De roetafzetting zal minder zijn, doch bij verbranding met een houtkachel krijgt men sowieso roet in het afvoerkanaal.
Gebruik van mooi en droog hout kan hier al veel tegengaan. Het verbranden van minder kwalitatief hout levert misschien wel veel warmte op (bijvoorbeeld geperste vezelplaten of gelamineerde houten planken), doch deze leveren een potentieel gevaar voor schouwbrand.
De schoorsteenkap beschermt de schoorsteen, waardoor vuil niet kan binnendringen in de schoorsteen zelf.
Een ander probleem zijn vaak vogels die beginnen nestelen op momenten dat de kachel niet brandt (in de zomer). Vandaar dat het nodig is om (wanneer het terug kouder wordt) de schoorsteen te gaan controleren vooraleer de kachel opnieuw aangestoken wordt. Een vogelnest zou de afvoer van rookgassen kunnen belemmeren, of door de hitte vuur vatten om nadien door te zetten in schouwbrand.
Daarnaast hebben de meeste schoorsteenkappen ook een andere functie dan het weren van vuil en vogels, namelijk de goede aanzuiging van lucht garanderen.
De verbranding onderaan de kachel kan enkel goed gebeuren wanneer er voldoende aanvoer is van lucht van buitenaf, de schoorsteenkap fungeert dan ook als trekkap voor de kachel.
Nieuwe schoorsteenkappen worden tegenwoordig vaak uitgevoerd in metaal zoals aluminium, roestvrij staal of koper. Uiteraard zijn er nog andere te krijgen. Vraag hierover meer informatie bij uw kachelspecialist.